W świetle obowiązujących przepisów podatkowych w Polsce, klasyfikacja stawek VAT dla lodów, gofrów i deserów mrożonych takich jak granita zależy od szeregu czynników, w tym od formy sprzedaży, miejsca konsumpcji oraz składu produktu. Analiza aktualnych regulacji oraz interpretacji organów podatkowych pozwala wyróżnić kilka kluczowych zasad determinujących zastosowanie właściwej stawki podatkowej.
Podstawy prawne klasyfikacji stawek VAT
Zgodnie z art. 41 ustawy o podatku od towarów i usług, stawki VAT dla produktów spożywczych są uzależnione od ich klasyfikacji w systemie Combined Nomenclature (CN) dla towarów oraz Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) dla usług. Od 1 lipca 2020 roku matryca stawek VAT opiera się na tych klasyfikacjach, co ma na celu ujednolicenie zasad opodatkowania.
Kluczowe zmiany po 2020 roku
Przed 2020 rokiem stawki VAT dla lodów były określane głównie na podstawie PKWiU 2008, gdzie lody śmietankowe i jadalne (PKWiU 10.52.10.0) podlegały stawce 5%. Po reformie wprowadzającej matrycę stawek, klasyfikacja opiera się na CN, przy czym lody i sorbety zostały przypisane do pozycji CN 2105 00, co w załączniku nr 10 do ustawy o VAT kwalifikuje je do stawki 5%. Jednakże sprzedaż w kontekście usług gastronomicznych (PKWiU 56) podlega stawce 8%, niezależnie od formy podania.
Stawki VAT dla lodów w różnych kontekstach sprzedaży
Lody sprzedawane w sklepach i punktach detalicznych
Lody paczkowane, dostępne w sklepach spożywczych lub automatach, są traktowane jako dostawa towarów i podlegają stawce 5% VAT. Dotyczy to zarówno lodów na patyku, jak i gałkowych sprzedawanych w opakowaniach jednostkowych. Przykładowo, lody w tubkach czy kubkach zamkniętych folią podlegają tej samej stawce, o ile nie są przygotowywane na miejscu według życzenia klienta.
Lodziarnie i punkty gastronomiczne
W przypadku lodziarni, barów czy food trucków, gdzie lody są formowane lub dekorowane na bieżąco, zastosowanie ma stawka 8% VAT, nawet jeśli klient zabiera produkt na wynos. Organy podatkowe wskazują, że sam fakt przygotowania lodów w bezpośredniej obsłudze klienta kwalifikuje transakcję jako usługę gastronomiczną, niezależnie od miejsca konsumpcji. Wyjątkiem są sytuacje, gdy lody są sprzedawane w opakowaniach fabrycznie zamkniętych – wówczas stosuje się stawkę 5%.
Kontrowersje interpretacyjne
W 2021 roku pojawiły się spory dotyczące lodów sprzedawanych z budek mobilnych. Niektórzy przedsiębiorcy twierdzili, że powinny podlegać stawce 5% jako dostawa towarów, jednak interpretacje organów podatkowych jednoznacznie wskazują na 8% VAT z uwagi na charakter usługi.
Opodatkowanie gofrów i wafli
Gofry i wafle podlegają złożonym regulacjom, gdzie stawka VAT zależy od dwóch czynników: zawartości wody w produkcie oraz kontekstu sprzedaży.
Gofry jako produkt spożywczy
- Gofry z zawartością wody powyżej 10% masy – stawka 8% VAT, pod warunkiem sprzedaży w ramach usług gastronomicznych (PKWiU 56).
- Gofry suche (zawartość wody ≤10%) – stawka 23% VAT, traktowane jako wyroby cukiernicze.
Przykładowo, gofry belgijskie przygotowywane na oczach klienta w food trucku podlegają stawce 8%, podczas gdy paczkowane wafle krakersowe w sklepie – 23%.
Sprzedaż detaliczna vs. gastronomiczna
W sklepach spożywczych gotowe wyroby waflowe (np. andruty) klasyfikowane są pod CN 1905 32 90 i podlegają stawce 5% VAT, o ile nie zawierają dodatków czekoladowych przekraczających 40% masy. Jednakże dodatek bitej śmietany lub owoców w punktach gastronomicznych automatycznie przenosi opodatkowanie na stawkę 8%.
Granita i desery mrożone – analiza przypadku
Granita, włoski deser z zmrożonych soków owocowych, budzi wątpliwości podatkowe ze względu na brak bezpośrednich odniesień w klasyfikacjach CN. W praktyce stosuje się analogię do lodów:
- Granita sprzedawana w opakowaniach jednostkowych (np. w supermarketach) – stawka 5% VAT, jako produkt mrożony niesklasyfikowany w PKWiU 56.
- Granita przygotowywana na miejscu w lodziarniach – stawka 8% VAT, jako element usługi gastronomicznej.
W przypadku dodatków takich jak alkohol (np. granita z prosecco), całość podlega stawce 23% VAT, zgodnie z zasadą dominującego składnika.
Wpływ składu produktu na stawkę VAT
Zawartość mleka i tłuszczu
Lody na bazie mleka (≥2,5% tłuszczu) są klasyfikowane jako wyroby mleczarskie (CN 2105 00) z stawką 5%. Sorbety (bez mleka) były przedmiotem sporów, jednak od 2011 roku są traktowane jak lody wodne i również podlegają stawce 5%.
Dodatki cukiernicze
Dodanie elementów dekoracyjnych (posypki, polewy) nie zmienia stawki VAT, o ile nie przekraczają 25% wartości produktu. Przykładowo, lody z polewą czekoladową (≤40% masy) pozostają przy 5% lub 8% VAT, w zależności od miejsca sprzedaży.
Podsumowanie i rekomendacje
Obowiązujące stawki VAT dla lodów, gofrów i deserów mrożonych w Polsce prezentują się następująco:
| Produkt | Kontekst sprzedaży | Stawka VAT | |———————–|————————–|————| | Lody paczkowane | Sklepy, automaty | 5% | | Lody gałkowe | Lodziarnie, food trucki | 8% | | Gofry (woda >10%) | Punkty gastronomiczne | 8% | | Gofry (woda ≤10%) | Sprzedaż detaliczna | 23% | | Granita (opakowana) | Supermarkety | 5% | | Granita (na miejscu) | Kawiarnie | 8% |
Przedsiębiorcom zaleca się:
- Ścisłe rozróżnianie sprzedaży towarów od usług gastronomicznych.
- Dokumentowanie procesu przygotowania produktów (np. czas formowania lodów).
- Konsultacje z księgowymi w przypadkach granicznych (np. food trucki z hybrydowym modelem sprzedaży).
Zmiany w matrycy VAT z 2020 roku znacząco wpłynęły na branżę lodziarską, likwidując przywilej 5% VAT dla większości sprzedawców mobilnych. Obecnie kluczowym kryterium pozostaje nie miejsce spożycia, lecz charakter świadczonej usługi.
