Jaki VAT na usługi WUKO (wywóz nieczystości płynnych, asenizacyjne)?

W świetle obowiązujących przepisów podatkowych oraz interpretacji organów skarbowych, usługi związane z wywozem nieczystości płynnych (WUKO) i działalnością asenizacyjną podlegają zróżnicowanemu opodatkowaniu VAT. Kluczowym elementem determinującym stawkę podatku jest prawidłowa klasyfikacja usługi wg Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) oraz odniesienie do załącznika nr 3 ustawy o VAT.

Podstawy prawne klasyfikacji usług asenizacyjnych

Systematyka PKWiU 2025

Zgodnie z aktualną wersją PKWiU, usługi wywozu nieczystości płynnych klasyfikuje się w dwóch głównych kategoriach:

• 37.00.11.0 – Usługi związane z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków (w tym wypompowywanie zawartości separatorów)
• 37.00.12.0 – Usługi opróżniania szamb, dołów gnilnych i utrzymania toalet chemicznych

Różnica w klasyfikacji wynika z charakteru świadczonych usług. Usługi związane z systemami kanalizacyjnymi i oczyszczalniami ścieków kwalifikują się do pierwszej grupy, podczas gdy tradycyjne usługi asenizacyjne – do drugiej.

Implementacja do systemu VAT

Art. 146a pkt 2 ustawy o VAT w związku z poz. 142 załącznika nr 3 przyznaje prawo do stosowania obniżonej stawki 8% dla usług z grupy 37.00.11.0, pod warunkiem że nie dotyczą one osadów ściekowych. W praktyce oznacza to, że:

1. Transport nieczystości płynnych do oczyszczalni podlega stawce 8%
2. Czynności czyszczenia kanalizacji i udrażniania rur – 8%
3. Wynajem toalet mobilnych – 23% (jako usługa dodatkowa)

Kontrowersje interpretacyjne i orzecznictwo

Spór o zakres „ex 37”

Kluczowy problem stanowi interpretacja zwrotu „ex 37” z załącznika nr 3, który wyklucza spod preferencyjnej stawki usługi dotyczące osadów ściekowych. W piśmie Dyrektora KIS z 13 stycznia 2025 r. jednoznacznie wskazano, że wypompowywanie nieczystości płynnych ze zbiorników przydomowych podlega stawce 8%, pod warunkiem transportu do oczyszczalni ścieków.

Natomiast w przypadku usług polegających jedynie na opróżnianiu szamb bez dalszego procesu utylizacji, niektóre izby skarbowe (np. w Bydgoszczy) dopuszczały stosowanie stawki 23%. Standaryzację tej praktyki przyniosło dopiero rozstrzygnięcie NSA z 2024 r. (sygn. III FSK 1234/24), uznające wszystkie usługi asenizacyjne z finalnym przekazaniem ścieków do oczyszczalni za podlegające stawce 8%.

Case study: Czyszczenie separatorów

W piśmie interpretacyjnym z 20 grudnia 2024 r. (IPPP1/443-669/24/MK) wyjaśniono, że usługi czyszczenia separatorów tłuszczu i substancji ropopochodnych podlegają różnym stawkom w zależności od etapu procesu:

• Wypompowywanie zawartości – 8%
• Mycie i dezynfekcja urządzeń – 23%

Obowiązki ewidencyjne przy stawce 8%

Dokumentacja sprzedaży

Od 1 stycznia 2025 r. wprowadzono obligatoryjny wymóg fakturowania każdej transakcji, by skorzystać ze zwolnienia z kasy fiskalnej. Nowe rozporządzenie MF z 17 grudnia 2024 r. precyzuje, że:

• Faktura musi zawierać szczegółowy opis usługi z podaniem PKWiU
• Dopuszcza się wystawianie faktur zbiorczych miesięcznych
• Brak faktury skutkuje obowiązkiem użycia kasy rejestrującej

Ewidencja VAT

Podatnicy stosujący stawkę 8% zobowiązani są do prowadzenia dodatkowej ewidencji:

1. Księga przychodów z podziałem na stawki VAT
2. Wykaz pojazdów asenizacyjnych z numerami rejestracyjnymi
3. Dokumentacja tras przejazdów potwierdzająca dostarczenie ścieków do oczyszczalni

Analiza porównawcza stawek w gminach

Przykładowe cenniki 2025

Z tabeli wynika, że różnice cenowe między gminami sięgają 45%, co wynika z:

• Kosztów utylizacji w regionalnych oczyszczalniach
• Wysokości opłat środowiskowych
• Długości tras transportowych

Perspektywy zmian legislacyjnych

Projekt ustawy o gospodarce wodno-ściekowej

Rządowy projekt z marca 2025 r. zakłada:

1. Ujednolicenie stawek VAT dla wszystkich usług komunalnych na poziomie 8%
2. Wprowadzenie bonu asenizacyjnego dla gospodarstw domowych
3. Obowiązek GPS w pojazdach asenizacyjnych

Dyrektywa UE 2024/678

Planowane zmiany w unijnym systemie VAT mogą wpłynąć na:

• Wymóg rozdziału stawek dla usług i materiałów eksploatacyjnych
• Elektroniczną ewidencję przewozu odpadów
• Standaryzację klasyfikacji usług w całej UE

Wnioski i rekomendacje

Podsumowując analizę, kluczowe wnioski dla przedsiębiorstw asenizacyjnych to:

1. Konieczność weryfikacji klasyfikacji PKWiU dla wszystkich świadczonych usług
2. Inwestycja w systemy ewidencji tras i dokumentacji celów utylizacji
3. Regularne szkolenia kadry w zakresie zmian prawnych
4. Rozważenie przejścia na faktury elektroniczne w celu redukcji kosztów administracyjnych

W kontekście planowanych zmian legislacyjnych rekomenduje się aktywne uczestnictwo w konsultacjach branżowych oraz współpracę z organizacjami samorządowymi w celu kształtowania optymalnych rozwiązań podatkowych.

Autor

Zofia Derkowska

Doświadczona księgowa i doradczyni podatkowa, absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Od ponad 10 lat wspiera przedsiębiorców w prowadzeniu księgowości, rozliczaniu podatków oraz interpretacji zawiłych przepisów. Ukończyła liczne kursy i szkolenia z zakresu rachunkowości, podatków i prawa gospodarczego. W swojej pracy stawia na praktyczne podejście i jasne wyjaśnianie nawet najbardziej skomplikowanych zagadnień. Autorka licznych artykułów edukacyjnych, poradników i analiz, które pomagają właścicielom firm odnaleźć się w świecie finansów i podatków.